Ekonomist Alaattin Aktaş, Merkez Bankası’nın her ay yayınladığı reel efektif döviz kuru endeksi verilerine dikkat çekiyor. Bu veriler, Türk Lirası’nın (TL) değer kaybettiğini açıkça gösteriyor. Aktaş, “Bu veriler herhalde en çok Merkez Bankası’nın canını sıkıyordur. Her ay bir veri açıklıyor ve adeta ‘yarım ağız’ bir şekilde ‘Paramız da çok değer yitirdi, ne yapsak’ diyorsun” yorumunu yapıyor.
REK, reel efektif döviz kuru endeksinin kısaltmasıdır. Bu endeks, Türkiye’nin ticaret yaptığı ülkelerin para birimleriyle TL’nin karşılaştırılmasını sağlar. Karşılaştırma yaparken hem Türkiye’deki hem de diğer ülkelerdeki enflasyon dikkate alınır.
REK endeksinde 100 önemli bir eşik değeridir. 100’ün üzerindeki değerler TL’nin reel anlamda değerli olduğunu, 100’ün altındaki değerler ise değersiz olduğunu gösterir.
Aktaş, REK endeksinin her ay TL’nin değer kaybettiğini gösterdiğini ve bunun Merkez Bankası’nı endişelendirdiğini söylüyor. Aktaş, “Merkez Bankası her ay sessizce ‘TL çok değersiz, çok değersiz!’ diye haykırıyor” ifadesini kullanıyor.
Aktaş’ın yazısının ilgili bölümleri şöyle:
■ Reel efektif döviz kuru endeksi, özellikle TÜFE bazlı hesaplamaya göre 100’ün çok altında ve bu da Türk parasının aşırı değersiz olduğuna işaret ediyor.
■ 2003 yılında 100 olan reel kur endeksi, bu ocakta TÜFE bazlı hesaplamaya göre 56.95’e, Yİ-ÜFE bazlı hesaplamaya göre 86.53’e inmiş durumda.
■ Reel efektif döviz kuru endeksinin 2003 düzeyine, yani 100’e gelmesi için Türk parasının değer kazanması, örneği dolarla verirsek, ocak ayı ortalaması 30 lira olan doların TÜFE bazlı hesaplamaya göre 17 liraya, Yİ-ÜFE bazlı hesaplamaya göre ise 26 liraya inmesi gerekiyor.
■ Baz yılı olarak 2003’ü almayıp daha yakın zamana odaklansak da durum pek değişmiyor. TÜFE bazlı endeks 2016 yılında da 100, aynı yıl Yİ-ÜFE bazlı endeks de 97 idi. 2003’ten 2016’ya kadar TL genellikle değerli seyretti; 2016’da 2003 düzeyine geri dönüldü, sonrasında ise TL’nin reel değeri hızla düştü.
