Bayburt’ta Tel Helvası Geleneği

Bayburt’a özgü, soğuk kış günlerinin vazgeçilmez lezzeti olan tel helvası için vatandaşlar havaların soğumasını, karın yağmasını dört gözle bekliyor. Yöresel lezzet için kar, kış, boran demeden bir araya gelen köy sakinleri; türküler ve maniler eşliğinde asırlık gelenek olan tel helvası çekimini yapıyor. Eksi 25 dereceyi bulan havada, bin bir zahmetle saatlerce yapılan tel helvası dakikalar içinde tüketiliyor.

Bayburt’a 42 kilometre uzaklıkta bulunan Başçımağıl köyü sakinleri asırlık gelenek için toplandı. Dondurucu soğuğa aldırış etmeyen köy sakinleri, yöresel lezzet için bir araya gelerek keyifli vakit geçirdi. Yıllardır tel helvası için köyde organizasyon yapan köy sakinlerinden Tunay Mutlu, geleneği unutturmamak için elinden geleni yapıyor. Mutlu, yöresel lezzetin tescillenmesi için de yetkililere seslendi.

Un, yağ, şeker ve limon suyundan elde edilen tel helvası yapımında ilk önce su ve şeker saatlerce soba üzerinde kaynatılıyor. Daha sonra limon suyu kaynayan şekere katılıyor, kıvam alması sağlanıyor. İşin inceliği ise burada başlıyor. İyice yağlanan tepsinin üzerine dökülen şeker, kar üzerinde soğutulup, çıkarılarak elde bir güzel yoğuruluyor, top haline getiriliyor. Top halindeki şeker ardından sini üzerine alınarak, kavrulmuş un üzerinde köy sakinleri tarafından dört bir elden çekiliyor. Bu aşamada hep bir ağızdan türküler söyleyen köy sakinleri ise günün yorgunluğunu bu şekilde atıyor.

Tel helvasının yöresel lezzet olarak tescillenmesi için çağrıda bulunan Tunay Mutlu, “Bugün öğlenden bu yana köyümüzde büyük emekle komşularımızın, büyüklerimizin destekleriyle ortaya sanat eseri çıkardık. Yöresel tel helvamız, soğuk kış akşamlarımızın vazgeçilmez bir lezzetidir. Toplulukla yapıldığında daha güzel oluyor. Büyüklerimizden bir ricam olacak, bu yöresel lezzetimizin yöresel ürün olarak tescillenmesi istiyorum. Hepsini elimizden alıyorlar, geriye kala kala bir tel helvamız kaldı” dedi.

Köy muhtarı Selami Kaban, keyifli vakit geçirdiklerini söyleyerek, “Burada bir toplantı yaptık, ortalama 20 kişi varız. Kış günü bu insanlar bir araya geldiler, çok güzel oldu. Sobamız yanıyor, patatesimiz fırında pişiyor, helvamızı çektik. Bu helvayı çekmek basit bir iş değil ama Başçımağıl köyü için basit” ifadelerini kullandı.

Kışın köy odalarında toplanarak, tel helvası çekme geleneğini yaşattıklarını belirten köy sakinlerinden Selami Alak, “Kışın köy odalarında toplanıyoruz, tel helvası çekiyoruz. Yemesi bana, yapması komşulara ait. Yemeyi çok iyi yapıyorum. Kışın arkadaşlarla birlikte tel helvası çekiyoruz, patates közlüyoruz, börek yapıyoruz. Kışı güzel sohbetle, muhabbetle bir şekilde geçiriyoruz” diyerek konuştu.

Soğuk kış günlerinde tel helvası çekmenin Başçımağıl köyünde adet olduğunu söyleyen bir diğer köy sakini Fikri Telli ise, “Köyümüzde adettir, her kış tel helvası çekeriz. Kış gecelerimizin vazgeçilmez eğlencesidir. Gece yarılarına kadar otururuz. Önce namazımızı kılarız, Kur’an okuruz sonrasında da bu işlerimize bakarız. Oturur helvamızı yapar, saygı sevgi çerçevesinde sohbetimizi ederiz” sözlerini kullandı. – BAYBURT